Poradnik pediatry 2020

Poradnik pediatry - od lat niezastąpiony w codziennej pracy lekarza pediatry i lekarza rodzinnego. W kolejnym wydaniu na 2020 rok zwracamy UWAGĘ na zmiany, które dotyczą obu części poradnika.

Część praktyczna (objętość 300 str.) + Poradnik pediatry - miesięczny plan zajęć 2019 (objętość 4 str.) (1 miesiąc/1stronę) oraz miesięczny plan zajęć 2020 (objętość 12 stron) czyli można korzystać z poradnika od września 2019-grudnia 2020 i kilka stron na notatki.

Zagadnienia medyczne w części praktycznej Poradnika pediatry 2020 r. zostałyzaktualizowane m.in. Astma GINA 2019, odżywki dla niemowląt i inne. Publikacja zawiera wiele praktycznych zagadnień z którymi spotyka się lekarz POZ m.in.:Jak rozpoznać przemoc i zaniedbywanie dziecka. Zatrucia u dzieci. Nawracające zakażenia dróg oddechowych. Smog. Leczenie uzdrowiskowe. Alergiczny nieżyt nosa. Nadciśnienie tętnicze. Leczenie żywieniowe dzieci i młodzieży. PSO na 2019 i inne. Aktualnie obowiązujące siatki centylowe i wskaźniki BMI; centyle oraz siatki centylowe do oceny ciśnienia tętniczego są bardzo przydatne. Zakres omawianych zagadnień zawiera spis treści.

Spis treści:

Wartości parametrów życiowych u dzieci ............................................................................ 10

BADANIA LABORATORYJNE – PRZEDZIAŁY WARTOŚCI REFERENCYJNYCH Kolory korków probówek do pobierania materiału do badań wg ISO 6710 ........................ 11

Tabela 1. 17-hydroksypregnenolon – Białko S ............................................................... 12–13

Bilirubina – Cholesterol – Czynnik krzepnięcia XII ......................................................... 14–15

Dehydroepiandrosteron – Gazometria ........................................................................... 16–17

Gamma-glutamylotranspeptydaza – Glukoza – Immunoglobuliny – Kortyzol ............... 18–19

Kreatynina – Morfologia krwi obwodowej – Retikulocyty .............................................. 20–21

Mukopolisacharydy – Triglicerydy .................................................................................. 22–23

Trijodotyronina – Wapń – Żelazo .......................................................................................... 24

Tabela 2. Przedziały wartości referencyjnych dla wybranych hormonów i białek wiążących w surowicy w zależności od zaawansowania dojrzewania wg skali Tannera ...................... 25

MOCZ – WŁASNOŚCI Badanie ogólne.................................................................................................. 26

Badanie bakteriologiczne moczu ......................................................................................... 26

STĘŻENIA TERAPEUTYCZNE NIEKTÓRYCH LEKÓW WE KRWI Wskazówki do terapii kontrolowanej stężeniem leku we krwi ............................................. 27

BADANIA „PRZYŁÓŻKOWE ” – POCT Ogólne zasady wykonania oznaczeń w trybie POCT .......................................................... 28

PROCEDURY DIAGNOSTYCZNE W RADIOLOGII–PEDIATRIA Układ kostno-mięśniowy ...................................................................................................... 31

Narządy klatki piersiowej ..................................................................................................... 32

Układ moczowo-płciowy ...................................................................................................... 33

Układ pokarmowy ................................................................................................................ 34

Ośrodkowy układ nerwowy .................................................................................................. 35

ROZWÓJ DZIECKA – ZALECENIA EKSPERTÓW Somatyczny rozwój dziecka ................................................................................................. 36

Wzrost i rozwój uzębienia .................................................................................................... 37

Monachijska funkcjonalna diagnostyka rozwojowa ............................................................. 38

Profilaktyka dysplazji stawów biodrowych u noworodków .................................................. 40

Pielęgnacja kikuta pępowiny ................................................................................................ 41

Zalecenia ekspertów – profilaktyka krwawienia ................................................................... 42

Witamina K – źródło, przyczyny niedoboru, profilaktyka ..................................................... 43

Witamina D – źródło, przyczyny niedoboru, profilaktyka ..................................................... 44

Witamina D – skutki niedoboru, leczenie ............................................................................. 46

Żelazo – źródło, przyczyny niedoboru, profilaktyka ............................................................. 49

ZAKRES ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ Wizyty patronażowe ............................................................................................................. 52

Testy przesiewowe oraz badanie dziecka w okresie noworodkowym ................................. 53

Testy przesiewowe oraz badanie dziecka w wieku niemowlęcym do ukończenia 1. rż. ..... 54

Testy przesiewowe i badanie dziecka od 2. do 5. rż. ........................................................... 56

Testy przesiewowe do wykrywania zaburzeń III klasa szkoły podstawowej – I klasa szkoły ponadpodstawowej ................................................... 58

I klasa szkoły ponadpodstawowej – ostatnia klasa szkoły ponadpodstawowej ................. 59

Świadczenia profilaktyczne wykonywane przez lekarza dentystę ....................................... 60

SPORT – WF Zasady orzekania o zdolności do uprawiania sportu ........................................................... 64

Kryteria wiekowe do rozpoczęcia uprawiania sportu .......................................................... 65

Rodzaje grup na zajęciach wychowania fizycznego ............................................................ 69

Klasyfikacja uczniów do grup na zajęcia WF ....................................................................... 70

ŻYWIENIE DZIECI Zalecenia dziennego spożycia podstawowych składników pokarmowych i energii dla niemowląt, dzieci i młodzieży – Tabela 1. ............................................................................ 74

Udział energii z białka, tłuszczu i węglowodanów w zrównoważonej diecie kształtuje się w zależności od wieku – Tabela 2. .................................................................................. 75

Zalecane dzienne spożycie witamin dla niemowląt, dzieci i młodzieży i ich główne źródła w pożywieniu – Tabela 3. ...................................................................... 76

Zalecane dzienne spożycie wybranych składników mineralnych dla niemowląt, dzieci i młodzieży i główne ich źródła w pożywieniu – Tabela 4. .................................................... 78

Normy na wodę i elektrolity – poziom wystarczającego spożycia (AI) – Tabela 5. ............... 79

Zapotrzebowanie na składniki odżywcze w 1 rż. (wg EFSA 2014) – Tabela 6. .................... 80

Karmienie piersią .................................................................................................................. 82

Zasady żywienia niemowląt ................................................................................................. 84

Schemat żywienia dzieci w 1. rż. ......................................................................................... 85

Zasady żywienia niemowląt cd. ........................................................................................... 86

Środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego ............................................ 87

Wykaz aktualnie dostępnych w Polsce preparatów do żywienia niemowląt ....................... 88

Postępowanie w żywieniu niemowląt z alergią na pokarm .................................................. 90

ZABURZENIA ODŻYWIANIA Skala niedożywienia (STRONG KIDS) .................................................................................. 91

Najczęstsze formy zaburzeń odżywiania ............................................................................. 92

ALERGIA I NIETOLERANCJA POKARMOWA. MLEKO I INNE POKARMY Definicja alergii pokarmowej

................................................................................................ 93

Pokarmy zawierające alergeny ............................................................................................. 93

Diagnostyka różnicowa w alergii na białka mleka krowiego ................................................ 94

Produkty pokarmowe zawierające tyraminę ........................................................................ 95

Definicja nietolerancji pokarmowej ...................................................................................... 97

Zaburzenia w aktywności enzymu laktazy* .......................................................................... 98

Diagnostyka nietolerancji dwucukrów ................................................................................. 99

LECZENIE ŻYWIENIOWE DZIECI I MŁODZIEŻY Biegunka ostra ................................................................................................................... 100

Biegunka przewlekła .......................................................................................................... 104

Celiakia ............................................................................................................................... 108

Mukowiscydoza ................................................................................................................. 114

Zaparcia ............................................................................................................................. 117

Pediatria metaboliczna ....................................................................................................... 123

PROFILAKTYKA OTYŁOŚCI U DZIECI I MŁODZIEŻY Otyłość – definicja i kryteria nadwagi i otyłości ................................................................. 133

Etiologia i klasyfikacja kliniczna otyłości u dzieci i młodzieży ............................................ 134

Psychosomatyczne powikłania otyłości w wieku rozwojowym ......................................... 135

Profilaktyka pierwotna ........................................................................................................ 137

Profilaktyka wtórna ............................................................................................................ 139

Rozpoznanie otyłości prostej ............................................................................................. 140

Profilaktyka trzeciorzędowa ............................................................................................... 140

Aktywność ruchowa w leczeniu otyłości ........................................................................... 142

TĘTNICZE U DZIECI I MŁODZIEŻY Nadciśnienie tętnicze (NT) u dzieci .................................................................................... 145

Diagnostyka przyczyn NT .................................................................................................. 147

Dobór mankietu – zalecane wielkości mankietów dla dzieci i młodzieży .......................... 151

SIATKI CENTYLOWE I CENTYLE CIŚNIENIA TĘTNICZEGO U DZIECI I MŁODZIEŻY Siatka centylowa ciśnienia tętniczego krwi dziewcząt wg wieku 3–18 lat* ........................ 152

Siatka centylowa ciśnienia tętniczego krwi dziewcząt wg wysokości ciała 3–18 lat* ........ 153

Siatka centylowa ciśnienia tętniczego krwi chłopców wg wieku 3–18 lat* ........................ 154

Siatka centylowa ciśnienia tętniczego krwi chłopców wg wysokości ciała 3–18 lat* ........ 155

Centyle ciśnienia skurczowego i rozkurczowego (mmHg) dziewczynek w wieku 1–5 lat ... 156

Centyle ciśnienia skurczowego i rozkurczowego (mmHg) chłopców w wieku 1–5 lat ...... 156

Centyle ciśnienia skurczowego i rozkurczowego (mmHg) w zależności od centyla (c) wysokości ciała. Dziewczęta w wieku 6–17 lat .................................................................. 157

Centyle ciśnienia skurczowego i rozkurczowego (mmHg) w zależności od centyla (c) wysokości ciała. Chłopcy w wieku 6–17 lat ....................................................................... 158

WSKAŹNIKI ROZWOJU SOMATYCZNEGO DZIECI I MŁODZIEŻY Wskaźniki rozwoju somatycznego dzieci i młodzieży – Interpretacja pomiarów ............... 159

STANDARDY WHO ROZWOJU FIZYCZNEGO DZIECI 0–5 LAT Siatka centylowa masy ciała dziewcząt 0–24 mies. .......................................................... 161

Siatka centylowa długości/wysokości ciała dziewcząt 0–24 mies. ................................... 162

Siatka centylowa wskaźnika BMI dziewcząt 0–24 mies. ................................................... 163

Siatka centylowa obwodu głowy dziewcząt 0–24 mies. .................................................... 164

Siatka centylowa masy ciała chłopców 0–24 mies. ........................................................... 165

Siatka centylowa długości/wysokości ciała chłopców 0–24 mies. .................................... 166

Siatka centylowa wskaźnika BMI chłopców 0–24 mies. .................................................... 167

Siatka centylowa obwodu głowy chłopców 0–24 mies. .................................................... 168

Siatka centylowa masy ciała dziewcząt 24–60 mies. ........................................................ 169

Siatka centylowa długości/wysokości ciała dziewcząt 24–60 mies. ................................. 170

Siatka centylowa wskaźnika BMI dziewcząt 24–60 mies. ................................................. 171

Siatka centylowa obwodu głowy dziewcząt 24–60 mies. .................................................. 172

Siatka centylowa masy ciała chłopców 24–60 mies. ......................................................... 173

Siatka centylowa długość/wysokość ciała chłopców 24–60 mies. ................................... 174

Siatka centylowa wskaźnika BMI chłopców 24–60 mies. .................................................. 175

Siatka centylowa obwodu głowy chłopców 24–60 mies. .................................................. 176

Standardy NORMY ROZWOJOWE DZIECI I MŁODZIEŻY – PROJEKTY OLAF I OLA Siatka centylowa masy ciała dziewcząt 3–18 rż. ............................................................... 177

Siatka centylowa wysokości ciała dziewcząt 3–18 rż. ....................................................... 178

Rozkład odchyleń standardowych (SD) BMI; centyle 85 i 95 oraz granice niedowagi, nadwagi i otyłości u dziewcząt 3–18 rż. ............................................................................. 179

Siatka centylowa talii dziewcząt 3–18 rż. ........................................................................... 180

Siatka centylowa masy ciała chłopców 3–18 rż. ................................................................ 181

Siatka centylowa wysokości ciała chłopców 3–18 rż. ........................................................ 182

Rozkład odchyleń standardowych (SD) BMI; centyle 85 i 95 oraz granice niedowagi, nadwagi i otyłości u chłopców 3–18 rż. ............................................................................. 183

Siatka centylowa talii chłopców 3–18 rż. ........................................................................... 184

Stadia rozwoju owłosienia łonowego – Skala Tannera ( Teresa Demitrescu – red.) ............ 185

REKOMENDACJE NPOA 2016 Diagnostyka różnicowa zakażeń

wirusowych i bakteryjnych ............................................ 187

Objawy i odchylenia na podstawie, których stwierdzane jest zakażenie układu oddechowego ........................................................................................................ 187

Ostre zapalenie gardła lub migdałków ............................................................................... 188

Ostre zapalenie ucha środkowego ..................................................................................... 189

Ostre zapalenie jam nosowych i zatok przynosowych ...................................................... 189

Ostre zapalenie oskrzeli i oskrzelików ............................................................................... 190

Pozaszpitalne zapalenie płuc u dzieci od 3 tydz. życia do 3 mż. ...................................... 191

Wskazania do tonsilektomii ............................................................................................... 192

Podgłośniowe zapalenie krtani – Leczenie krupu ...............................................................192

LEKI – CIĄŻA – KARMIENIE PIERSIĄ Definicja kategorii stosowania leków w ciąży. Wybór leku ................................................ 193

Farmakoterapia bólu u kobiet ciężarnych .......................................................................... 194

Leki a karmienie piersią ...................................................................................................... 195

Przeciwwskazania i ograniczenia stosowania leków ......................................................... 196

LEKI W PRAKTYCE PEDIATRYCZNEJ (WYD. VI) 2017 Antybiotyki b-laktamowe ................................................................................................... 197

Antybiotyki b-laktamowe – Cefalosporyny ........................................................................ 199

Leki przeciwwirusowe ........................................................................................................ 201

Antybiotyki – Makrolidy ...................................................................................................... 202

Linkozamidy ....................................................................................................................... 204

Tetracykliny. Sulfonamidy .................................................................................................. 205

Leki przeciwpasożytnicze .................................................................................................. 206

ALERGICZNY NIEŻYT NOSA (RHINITIS ALLERGICA) – ANN Epidemiologia .................................................................................................................... 207

Symptomatologia ............................................................................................................... 208

Leczenie ............................................................................................................................. 209

ASTMA GINA 2014/2019 Definicja. Astma w wieku rozwojowym ............................................................................... 211

Strategia leczenia przewlekłego ......................................................................................... 213

Edukacja pacjenta i jego rodziny ....................................................................................... 214

Dane z wywiadu sugerujące rozpoznanie astmy u dzieci < 5 rż. (wg GINA 2014/2019) ... 215

Kryteria stosowane w rozpoznawaniu astmy (wg GINA 2014/2019) ................................. 215

Objawy przemawiające za rozpoznaniem astmy u dzieci < 5 rż. (wg GINA 2014/2019) ... 215

Diagnostyka różnicowa astmy u dzieci. Leki kontrolujące astmę ...................................... 216

Leki stosowane doraźnie w leczeniu astmy ....................................................................... 217

Dawki dobowe GKSw u dorosłych i młodzieży (wg GINA 2019) ....................................... 218

Dawki dobowe GKSw u dzieci w wieku 6-11 lat (wg GINA 2019) ..................................... 218

Dawki dobowe GKSw u dzieci < 5 rż. (wg GINA 2019) ..................................................... 218

Zalecane sposoby podawania leków wziewnych u dzieci < 5 rż. (wg GINA 2019) ........... 218

Kryteria kontroli astmy (wg GINA) (ocena w odniesieniu do ostatnich 4 tyg. obserwacji) ... 219

Zasady leczenia astmy u dzieci < 5 rż. (wg GINA 2019) .................................................... 219

Zasady leczenia astmy u dzieci. w wieku 6-11 rż. (wg GINA 2019) ................................... 220

Definicje zaostrzenia astmy (wg GINA 2019) .......................................................................220

Zasady leczenia astmy u dorosłych i dzieci > 12 rż. (wg GINA 2019) ................................221

Ocena ciężkości zaostrzenia astmy u dziecka > 5 rż. .........................................................222

Ocena ciężkości zaostrzenia astmy u dziecka < 5 rż. ........................................................222

Początkowe leczenie zaostrzenia astmy u pacjentów > 5 rż. przez lekarza POZ i w warunkach pomocy doraźnej (wg GINA 2019) ..............................................................223

Początkowe leczenie zaostrzenia astmy u pacjentów < 5 rż. przez lekarza POZ i w warunkach SOR (wg GINA 2019) ...................................................................................223

NZDO – SMOG – LECZENIE UZDROWISKOWE Nawracające zakażenia dróg oddechowych u dzieci (NZDO) ........................................... 224

Lizaty bakteryjne (LB) ......................................................................................................... 226

Smog .................................................................................................................................. 229

Leczenie Uzdrowiskowe dzieci NFZ .................................................................................. 232

SKALE – WSTRZĄS Zaburzenie wodno-elektrolitowe – wyrównywanie ............................................................ 239

Zmodyfikowana skala śpiączek Glasgow .......................................................................... 240

Różnicowanie stanów śpiączkowych ................................................................................ 241

Skala Apgar – ocena noworodka ........................................................................................ 241

Wstrząs hipowolemiczny .................................................................................................... 242

OPARZENIA – ZATRUCIA – FAS/FASD Oparzenia ........................................................................................................................... 243

Zatrucia u dzieci ................................................................................................................. 246

FAS/FASD .......................................................................................................................... 250

BÓL W PEDIATRII – PRZEMOC JAK rozpoznać przemoc i zaniedbywanie dziecka ............................................................ 252

Ból w pediatrii – Monitorowanie – Skale – Leczenie .......................................................... 255

Ból w pediatrii – Postępowanie – Leczenie ........................................................................ 259

RESUSCYTACJA KRĄŻENIOWO-ODDECHOWA – WYTYCZNE 2015 Postępowanie z ofiarą wypadku ........................................................................................ 264

BLS Podstawowe zabiegi resuscytacyjne u dzieci ............................................................ 266

Zaawansowane zabiegi resuscytacyjne u dzieci ............................................................... 267

Zabiegi resuscytacyjne u noworodka ................................................................................ 269

Resuscytacja noworodków bezpośrednio po urodzeniu ................................................... 270

Leczenie zadławienia u dzieci ............................................................................................ 271

Postępowanie w drgawkach i stanie padaczkowym u dzieci ............................................ 272

PROGRAM SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH NA ROK 2019 Komunikat GIS – Program szczepień ochronnych na rok 2019 ........................................ 273

I. Szczepienia obowiązkowe dla dzieci i młodzieży wg wieku ........................................... 274

A. Szczepienia obowiązkowe dla dzieci i młodzieży wg wieku .................................... 274

A.1. Wariant szczepień z użyciem szczepionki wysokoskojarzonej DTaP-IPV-Hib ...... 279

B. Szczepienia obowiązkowe osób narażonych w sposób szczególny na zakażenie w związku z przesłankami klinicznymi lub epidemiologicznymi .............................. 281

C. Szczepienia poekspozycyjne ................................................................................... 282

Szczepienia przeciw wściekliźnie ................................................................................. 283

Szczepienia przeciw tężcowi ........................................................................................ 284

II. Szczepienia zalecane ................................................................................................... 285

III. Informacje uzupełniające .............................................................................................. 290

IV. Ogólne zasady przeprowadzania i organizacji szczepień ............................................. 293

Informacja toksykologiczna w Polsce ..................................................................................... 295

Piśmiennictwo ......................................................................................................................... 296

PORADNIK PEDIATRY – MIESIĘCZNY PLAN ZAJĘĆ 2019 Kalendarium – schemat 2019 – 2020 ................................................................................. 300

Miesięczny plan zajęć wrzesień 2019 – grudzień 2020 ..................................................... 302

Notatki ................................................................................................................................ 314