Opór w kulturze

„Pojmowanie oporu jako swoistej dynamicznej perspektywy przełamującej ograniczenia jest działaniem zorientowanym na określony cel, w którym wartościowanie świata idzie w parze z realizacją własnych celów życiowych” – tak we Wstępie nakreśliła źródło powstania książki jej redaktor, Ewa Bilińska-Suchanek. Jakkolwiek teoria oporu posiada już pokaźny dorobek naukowy, wciąż sama boryka się z oporem społecznym wobec niej samej. O sile i słabości kategorii oporu pisze obszernie Lech Witkowski, natomiast opór jako składowa poetyki wolności jest tematem artykułu Bilińskiej-Suchanek. Ujęcie socjologiczne zaprezentował Sławomir Pasikowski, określając etyczny i aksjologiczny charakter przeciwstawiania, a Paweł Murzicz, na podstawie biopolityki Foucaulta, buduje pojęcie „biopedagogiki”.
Anonimowość, będąca skutkiem konsumeryzmu, niszczy jakąkolwiek chęć oporu, jak udowadnia Grzegorz Piekarski, za to deformacja i/lub estetyzacja ciała to, w opinii Marty Glinieckiej, widoczny znak oporu społecznego. Opór, w powiązaniu z samotnością, staje się nieodłącznym elementem gry pomiędzy władzą i represją (Anetta Jaworska), natomiast w kontekście szkoły jedynie zintegrowana wspólnota (brak oporu) dyrektora i nauczycieli gwarantuje sprawność funkcjonowania szkoły (Jolanta Maciąg). Marta Anna Sałapata pyta, czy instytucje edukacyjne przygotowują do zmierzenia się z sytuacją progową, a Małgorzata Mogielnicka pisze o podwójnym wykluczeniu społecznym osób starszych (skutek stereotypów i samomarginalizacji). Anna Rożnowska analizuje jakość egzystencji ludzi żyjących w dobrych warunkach oraz tych, których życie upływa w chronicznym stresie. Teoretyczną rekonstrukcję oporu wobec wpływów społecznych przedstawia Sławomir Pasikowski, a kształtowanie się tożsamości lokalnej omawia Telimena Ryta. Justyna Ratkowska-Pasikowska podejmuje temat tabu, jakim wciąż jeszcze jest zagadnienie dziecięcej seksualności, a Piotr Modzelewski wskazuje te przekonania na temat ludzkiej kondycji, które mogą wpływać na nauczanie młodego pokolenia. Opór ucznia wobec szkoły, na przykładzie gimnazjum, przedstawia Anna Babicka-Wirkus, podczas gdy Walenty Pasieki wskazuje rodzinę jako miejsce narodzin oporu konformistycznego młodzieży. Swoistą ciekawostką jest ostatni z artykułów w zbiorze, autorstwa Przemysława Frąckowiaka – Prawa człowieka nie dla wszystkich. Opór społeczny wobec najstarszego zawodu świata – prostytucji.