Monitorowanie czynności i dynamiki układu krążenia

Podstawowym celem, który powinna mieć na względzie osoba decydująca o wdrożeniu, utrzymaniu czy zakończeniu monitorowania hemodynamicznego, zwłaszcza inwazyjnego, jest szeroko rozumiane dobro chorego. Niecelowe czy niewłaściwe monitorowanie hemodynamiki, może przynieść pacjentowi wiele szkody, a nawet w krańcowych przypadkach spowodować jego zgon. Niestety w ciągu ostatnich kilku dekad zebraliśmy liczne dowody na potwierdzenie tej tezy.
Mam nadzieję, że „Monitorowanie…” będzie stanowić pewien głos w dyskusji dotyczącej zasad monitorowania hemodynamiki u pacjentów w okresie okołooperacyjnym, na oddziałach intensywnej terapii oraz na wszystkich innych oddziałach, na których monitorowanie parametrów hemodynamicznych jest codziennym postępowaniem, pozwalającym na optymalizację leczenia, dla dobra pacjentów oraz zadowolenia leczącego ich personelu.
Moim celem było dostarczenie Państwu zwięzłego podręcznika, szczególnie dla tych z Państwa, których doświadczenie w zakresie monitorowania hemodynamiki nie jest duże, czy wręcz bardzo niewielkie.
Mam nadzieję, że po przeczytaniu niniejszej monografii, każdy z Państwa będzie usatysfakcjonowany.
Dr hab. Mariusz Piechota

Część I. Dlaczego, u kogo, kiedy i w jaki sposób?
R1. Wprowadzenie, R2. Wybór metody monitorowania dynamiki układu krążenia oraz przydatnych parametrów, R3. Zagrożenia związane z okresem okołooperacyjnym, R4. Pacjenci chirurgiczni o wysokim ryzyku zgonu i powikłań zagrażających życiu, R5. Chorzy hospitalizowani na oddziale intensywnej terapii
Część 2. Sposoby monitorowania czynności i dynamiki układu krążenia
R6. Klasyfikacje monitorowania dynamiki układu krążenia, R7. Monitorowanie akcji serca, R8. Monitorowanie tętna, R9. Biochemiczne markery perfuzji tkankowej, R10. Pomiar diurezy, R11. Pomiar ciśnienia tętniczego, R12. Pomiar ośrodkowego ciśnienia żylnego, R13. Cewnik umieszczony w tętnicy płucnej (cewnik Swana-Ganza), R14. Monitorowanie mikrokrążenia, R15. Badanie ultrasonograficzne
Część 3. Charakterystyka wybranych parametrów hemodynamicznych
R16. Równania oraz schematy blokowe parametrów hemodynamicznych, R17. Wskaźnik sercowy, R18. Wskaźnik objętości wyrzutowej, R19. Wskaźnik całkowitej objętości końcowo-rozkurczowej, R20. Zmienność objętości wyrzutowej lub zmienność ciśnienia tętna, R21. Wskaźnik systemowego oporu naczyniowego, R22. Kurczliwość mięśnia sercowego, R23. Pozanaczyniowa woda płucna, R24. Wskaźnik przepuszczalności naczyń płucnych, R25. Podaż i zużycie tlenu
Część 4. Przegląd wybranych technik umożliwiających pomiar rzutu serca
R26. Rodzaje technik stosowanych do oszacowania pojemności minutowej serca, R27. Walidacja technik używanych do oszacowania pojemności minutowej serca, R28. Metody inwazyjnego pomiaru pojemności minutowej serca, R29. Metody małoinwazyjnego pomiaru pojemności minutowej serca, wykorzystujące analizę konturu fali tętna – ogólna charakterystyka, R30. Metody małoinwazyjnego pomiaru pojemności minutowej serca wykorzystujące analizę konturu tętna i wymagające kalibracji, R31. Metody małoinwazyjnego pomiaru pojemności minutowej serca wykorzystujące analizę fali tętna i niewymagające kalibracji, lecz wprowadzenia niezbędnych danych demograficznych i fizycznych pacjenta, R32 Metody małoinwazyjnego pomiaru pojemności minutowej serca wykorzystujące analizę fali tętna i niewymagające kalibracji ani wprowadzenia określonych danych, R33. Inne metody małoinwazyjne monitorowania rzutu serca, R34. Metody nieinwazyjnego pomiaru pojemności minutowej serca, R35. Podsumowanie

Autor podjął się poważnego zadania przygotowując tekst niniejszej monografii.
Ponadstandardowa, głębsza niż zazwyczaj analiza zagadnień dotyczących szeroko rozumianej dynamiki układu krążenia poprzez jej mierzenie, wizualizację, wyliczanie oraz wyciąganie wniosków, które powinny mieć wymiar terapeutyczny, ma charakter szczególny i jest skonstruowana w taki sposób aby narzędzia, którymi powinniśmy posługiwać się podczas leczenia i znieczulania chorych stały się pomocne, a ich funkcje były przez nas właściwie wykorzystane i interpretowane, zaś same technologie medyczne nie stawały się przysłowiową kulą u nogi dedykowaną z przymusu.
Przyjazne przedstawienie fizjopatologii układu sercowo-naczyniowego za pomocą mierzalnych, dzięki rozwojowi technologii medycznych parametrów, pozwala na zmianę postaw terapeutycznych z biernych na aktywne.
Monografia, z którą się zapoznałem, powinna w przyszłości podlegać uaktualnieniom w ślad za pojawiającymi się zaleceniami i wytycznymi, a być może pewne jej rozdziały zostaną powierzone osobom, których wiedza szczegółowa na wybrany wąski temat będzie wówczas oczekiwana przez Autora publikacji. Powinna ona także rozstrzygać o doborze technologii medycznych w zależności od charakteru komórki organizacyjnej, w której leczeni są chorzy.
Uporządkuje ona wtedy nadal nierzadko obecny w szpitalach chaos wynikający z mylnego interpretowania pojęć dotyczących intensywnego nadzoru, intensywnej opieki i intensywnej terapii…
Prof. dr hab. Krzysztof Kusza

Monografia porusza niezwykle istotną kwestię dopuszczalnego poziomu inwazyjności monitorowania układu krążenia, uzyskiwanych korzyści i ryzyka z nim związanego. Problem ten, jak mi się wydaje, nigdy nie był wcześniej omówiony w tak szerokim zakresie i w taki sposób w żadnej publikacji napisanej w języku polskim. Z rozważań tych można wysnuć wniosek, że medycyna spersonalizowana to nie tylko przyszłość, ale i konieczność, zwłaszcza w zakresie intensywnej terapii.
Publikacja Pana dr hab. Mariusza Piechoty wypełnia istotną lukę na rynku, bowiem do tej pory poza kilkoma małymi rozdziałami w podręcznikach i licznymi pracami poglądowymi nie było monografii poświęconej temu, tak ważnemu w codziennej praktyce klinicznej, zagadnieniu.
Jestem przekonany, że książka w istotny sposób wpłynie na podniesienie poziomu kształcenia lekarzy z tej dziedziny, co za tym idzie w dużym stopniu przyczyni się do zwiększenia bezpieczeństwa chorych, jak również skuteczności naszych działań na blokach operacyjnych i oddziałach intensywnej terapii. Polecam!
Prof. dr hab. Radosław Owczuk

Czytelnik bezpośrednio zainteresowany aspektami zabiegowymi, sprzętowymi i praktycznymi w intensywnej terapii znajdzie w monografii pogłębioną charakterystykę i dokonane w oparciu o wyniki aktualnego piśmiennictwa porównanie przydatności klinicznej metod inwazyjnych (opartych na prawostronnym cewnikowaniu serca) i małoinwazyjnych (opartych na analizie krzywej ciśnienia tętniczego lub/i termodilucji przezpłucnej) monitorowania czynności układu krążenia, z podkreśleniem roli wskaźników dynamicznych opisujących zmienność objętości wyrzutowej i ciśnienia tętna przydatnych w monitorowaniu płynoterapii wybranych grup pacjentów.
Dr hab. Karina Wierzbowska-Drabik
Praktycznie od powstania anestezjologii i intensywnej terapii monitorowanie funkcji układu krążenia stało w centrum zainteresowania tej grupy lekarzy.
Wyciąganie wniosków terapeutycznych musi opierać się na dogłębnej znajomości zasad działania urządzeń monitorujących jak i umiejętności powiązania uzyskanych danych z elementami układu krążenia na które możemy wpływać. Mnogość dostępnych technik i urządzeń z jednej strony daje szerokie możliwości wyboru, z drugiej zaś stanowi spore wyzwanie dla osób zgłębiających tą część intensywnej terapii.
Opisywany podręcznik jest zarówno niezwykle przydatnym kompendium dla klinicysty jak i doskonałym przeglądem najnowszego piśmiennictwa dotyczącego monitorowania układu krążenia.
Na szczególną uwagę zasługuje jasne i wyraźne podkreślenie wszystkich zalet ale co ważniejsze ograniczeń i wad omawianych metod monitorowania, co jest niezwykle istotne z praktycznego punktu widzenia. Takie posługiwanie się wiedzą i technikami dostępnymi współczesnej medycynie wydaje się być najbezpieczniejsze dla pacjenta.
Z pełną odpowiedzialnością polecam ten podręcznik nie tylko anestezjologom ale wszystkim lekarzom pragnącym poszerzyć i usystematyzować swoją wiedzę w tej dziedzinie.
Dr hab. Maciej Żukowski