Ewolucja patogenności i oporności na środki przeciwbakteryjne u pałeczek Klebsiella
Tytuł: Ewolucja patogenności i oporności na środki przeciwbakteryjne u pałeczek Klebsiella
Autor: Beata Mączyńska
Stron: 136
ISBN 978-83-62342-08-2
Kolorowych rycin: 22
Kolorowych fotografii: 17
Tabel: 8
Rok: września 2015
Wydanie: I
Niniejsza pozycja jest monografią analizującą patogenność i oporność szczepów Klebsiella na przestrzeni ostatnich 30 lat. W oparciu o dane z piśmiennictwa polskiego i światowego, a także z publikacji własnych Autora, podjęta została próba scharakteryzowania najistotniejszych cech chorobotwórczych pałeczek Klebsiella w świetle najnowszych badań i zmienności ewolucyjnej. Analizę starano się prowadzić pod kątem wywoływania przez te drobnoustroje różnych zakażeń oraz możliwości przeżywania i utrzymywania się w środowisku szpitalnym. Jednocześnie przeprowadzono analizę rozwoju mechanizmów oporności u pałeczek Klebsiella na przestrzeni ostatnich lat i opisano niektóre cechy szczepów izolowanych ze szpitalnych ognisk epidemicznych na świecie i w Polsce.
Pałeczki Klebsiella są drobnoustrojami, które w ciągu kilku ostatnich dekad stały się przekonującym przykładem tempa ewolucji, która wszystkimi możliwymi drogami – mutacji, rekombinacji i przekazywania materiału genetycznego – prowadzi do pojawiania się szczepów o coraz większym potencjale chorobotwórczym i epidemicznym. Z jednej strony drobnoustroje te są komensalami, powszechnie występującymi w środowisku, których naturalnym rezerwuarem są gleba, woda i ścieki, a przede wszystkim przewód pokarmowy i błony śluzowe górnych dróg oddechowych ludzi i zwierząt. Z drugiej strony coraz powszechniej pojawiają się szczepy wywołujące poważne zakażenia układowe z wysokim odsetkiem śmiertelności, oporne na wiele grup antybiotyków. Rozwój cywilizacyjny sprzyja znacznie szybszemu niż kiedyś i praktycznie nieograniczonemu przemieszczaniu się ludności. Znacznie ułatwione jest więc rozprzestrzenianie się znanych już wcześniej, ale występujących jedynie endemicznie, mechanizmów oporności. Podobnie pojawiające się np. na drodze mutacji zupełnie nowe mechanizmy oporności bardzo szybko stają się powszechne. Ewolucja ta nie dotyczy tylko szczepów szpitalnych, choć w tym środowisku przekazywanie i rozprzestrzenianie się mechanizmów oporności oraz czynników wirulencji jest znacznie ułatwione dzięki selekcji wywoływanej stosowaniem antybiotyków oraz inwazyjnych procedur diagnostycznych i leczniczych. Także w środowisku pozaszpitalnym coraz częściej występują zagrażające życiu infekcje płuc, ropne wielonarządowe i zakażenia septyczne wywoływane przez szczepy Klebsiella (hypervirulent variant of Klebsiella pneumoniae – hvKP), które są wyposażone w nowe cechy wirulencji. Obecnie pałeczki Klebsiella zalicza się do grona najniebezpieczniejszych patogenów szpitalnych. Badania z ostatnich lat umożliwiły nowe spojrzenie na znane wcześniej u pałeczek Klebsiella czynniki chorobotwórczości, jak również odkrycie wielu nowych genów biorących udział w patogenezie zakażeń wywoływanych przez te bakterie.
W niniejszym opracowaniu przeanalizowano najważniejsze czynniki chorobotwórczości szczepów Klebsiella: otoczki, lipopolisacharydy, enterotoksyny, hemolizyny oraz wszystkie znane u tych szczepów adhezyny. W świetle najnowszych badań opisano procesy adhezji i tworzenia przez te pałeczki struktur biofilmu jako potężnego mechanizmu patogenności i oporności na środki przeciwbakteryjne. Starano się prześledzić rozwój kolejnych mechanizmów oporności, jakie pojawiały się od kilkudziesięciu lat u tych pałeczek oraz tendencje w rozprzestrzenianiu się wieloopornych, epidemicznych klonów pałeczek Klebsiella obserwowane w Europie i w Polsce.
Pałeczki Klebsiella są drobnoustrojami, które w ciągu kilku ostatnich dekad stały się przekonującym przykładem tempa ewolucji, która wszystkimi możliwymi drogami – mutacji, rekombinacji i przekazywania materiału genetycznego – prowadzi do pojawiania się szczepów o coraz większym potencjale chorobotwórczym i epidemicznym. Z jednej strony drobnoustroje te są komensalami, powszechnie występującymi w środowisku, których naturalnym rezerwuarem są gleba, woda i ścieki, a przede wszystkim przewód pokarmowy i błony śluzowe górnych dróg oddechowych ludzi i zwierząt. Z drugiej strony coraz powszechniej pojawiają się szczepy wywołujące poważne zakażenia układowe z wysokim odsetkiem śmiertelności, oporne na wiele grup antybiotyków. Rozwój cywilizacyjny sprzyja znacznie szybszemu niż kiedyś i praktycznie nieograniczonemu przemieszczaniu się ludności. Znacznie ułatwione jest więc rozprzestrzenianie się znanych już wcześniej, ale występujących jedynie endemicznie, mechanizmów oporności. Podobnie pojawiające się np. na drodze mutacji zupełnie nowe mechanizmy oporności bardzo szybko stają się powszechne. Ewolucja ta nie dotyczy tylko szczepów szpitalnych, choć w tym środowisku przekazywanie i rozprzestrzenianie się mechanizmów oporności oraz czynników wirulencji jest znacznie ułatwione dzięki selekcji wywoływanej stosowaniem antybiotyków oraz inwazyjnych procedur diagnostycznych i leczniczych. Także w środowisku pozaszpitalnym coraz częściej występują zagrażające życiu infekcje płuc, ropne wielonarządowe i zakażenia septyczne wywoływane przez szczepy Klebsiella (hypervirulent variant of Klebsiella pneumoniae – hvKP), które są wyposażone w nowe cechy wirulencji. Obecnie pałeczki Klebsiella zalicza się do grona najniebezpieczniejszych patogenów szpitalnych. Badania z ostatnich lat umożliwiły nowe spojrzenie na znane wcześniej u pałeczek Klebsiella czynniki chorobotwórczości, jak również odkrycie wielu nowych genów biorących udział w patogenezie zakażeń wywoływanych przez te bakterie.
W niniejszym opracowaniu przeanalizowano najważniejsze czynniki chorobotwórczości szczepów Klebsiella: otoczki, lipopolisacharydy, enterotoksyny, hemolizyny oraz wszystkie znane u tych szczepów adhezyny. W świetle najnowszych badań opisano procesy adhezji i tworzenia przez te pałeczki struktur biofilmu jako potężnego mechanizmu patogenności i oporności na środki przeciwbakteryjne. Starano się prześledzić rozwój kolejnych mechanizmów oporności, jakie pojawiały się od kilkudziesięciu lat u tych pałeczek oraz tendencje w rozprzestrzenianiu się wieloopornych, epidemicznych klonów pałeczek Klebsiella obserwowane w Europie i w Polsce.