Atlas badań ultrasonograficznych tarczycy

Przedmowa
Postęp technologiczny sprawia, że badanie ultrasonograficzne obok badania fizykalnego są obecnie najważniejszymi narzędziami diagnostycznymi w ręku endokrynologa-tyreologa. Nawet dla prawid­łowego przeprowadzenia badania biopsyjnego tarczycy konieczna jest ultrasonografia, pozwalająca na wybór zmiany ogniskowej oraz ocenę położenia końca igły biopsyjnej. Nowe techniki, których wartość nie do końca jest jeszcze określona, wyznaczają dalszą drogę rozwoju tej metody.
Choroby tarczycy, szczególnie wole, nadal mimo kontrolowanej profilaktyki jodowej, wy­stępują u około 20% populacji polskiej. Wczesne wykrywanie tych zmian jest warunkiem sku­tecznego zapobiegania rozwojowi przede wszystkim zmian rozrostowych tarczycy. Metoda ul-trasonograficzna pozwala również na wykrywanie powiększenia tarczycy u płodu, co pozwala eliminować ewentualne następstwa poprzez prowadzenie leczenia już w życiu płodowym. Mimo ciągłych trudności finansowych w ochronie zdrowia, dostępność do badań ultrasonograficznych w naszym społeczeństwie na szczęście poprawia się.
Wysokie i ciągle wzrastające zapotrzebowanie na to badanie wymaga nie tylko nowoczesnej aparatury, ale przede wszystkim właściwie przygotowanej kadry lekarskiej. W dziele tym, od wielu lat niebagatelną rolę odgrywają autorzy atlasu. Ich zaangażowanie w różne formy szkolenia oraz liczne publikacje, jak również ogromne doświadczenie, w sposób znaczący przyczyniają się do poprawy wyszkolenia kadry i zmniejszenia ilości błędnych rozpoznań, od których niestety żaden z nas nie jest wolny. Zasada szkolenia ciągłego, wykorzystująca umiejętność korzystania z doświadczeń innych, niewątpliwie minimalizuje częstość pomyłek diagnostycznych.
Wydany przez Roztoczańską Szkołę Ultrasonografii „Atlas badań ultrasonograficznych tar­czycy" autorów: Wiesław Jakubowski, Anna Trzebińska i Rafał Z. Słapa doskonale wpisuje się w nurt szkolenia ciągłego. Autorzy przedstawili bowiem nie tylko doskonały wybór własnych zdjęć ultrasonograficznych różnych stanów klinicznych, ale również w części opisowej zapre­zentowali powszechnie obowiązujące w badaniu ultrasonograficznym zasady udokumentowane własnymi doświadczeniami.
Jako klinicysta na co dzień korzystający z dobrodziejstw ultrasonografii, doceniam zapropono­wany przez autorów układ książki, który odbiega od większości znanych mi publikacji tego typu. Autorzy na pierwszy plan wysunęli bowiem obrazy ultrasonograficzne konfrontując je z obrazem klinicznym. Układ ten pozwala różnicować podobne do siebie w różnych jednostkach chorobowych obrazy ultrasonograficzne. Atlas będzie pozytywnie oceniany zarówno przez doświadczonych leka­rzy, jak również tych, którzy podejmują szkolenie w zakresie tej metody diagnostycznej. Niewątpli­wie, walorem tego atlasu jest krytyczne odniesienie się autorów do wartości badania ultrasonogra-ficznego i różnych modyfikacji tego badania w diagnostyce różnicowej chorób tarczycy.
Pragnę także zwrócić uwagę na wartości edytorskie dzieła. Jest ono zwarte i oszczędne w swojej treści, a mimo to zrozumiałe szczególnie, gdy dotyczy podstaw fizycznych i technicz­nych ultrasonografii. Zdjęcia ultrasonograficzne prezentujące wszystkie spotykane najczęściej zmiany kliniczne są czytelne, zrozumiale opisane i dobrze oznakowane.
Jestem przekonany, że dzieło to znajdzie się w wielu gabinetach lekarskich i będzie nie tyl­ko ich ozdobą, ale również źródłem wiedzy i odniesieniem przy codziennych wątpliwościach, z którymi każdy z nas w swojej pracy z pacjentem na co dzień się spotyka.

Prof. dr hab. med. Jerzy Sowiński Katedra i Klinika Endokrynologii, Przemiany Materii i Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu ul. Przybyszewskiego 49, 60-355 Poznań 12

Wstęp
Ultrasonografia usg jest obecnie podstawowym badaniem obrazowym w diagnostyce chorób tarczycy. Badanie usg z zastosowaniem elektronicznych, szerokopasmowych, wysokoczęstotliwościowych głowic umożliwia bardzo dokładne obrazowanie miąższu tarczycy i wszystkich jego nieprawidłowych zmian morfologicznych jak: powiększenie, zmiany ogniskowe, rozlane i zapalne. Ponadto, umożliwia dokładną ocenę morfologii tych zmian jak: echogeniczność, wy­miary, granice, obecność obszarów płynowych i zwapnień. Jest obrazowym badaniem z wyboru w ocenie tarczycy po leczeniu operacyjnym jodem-131 i farmakologicznym. Na podstawie ba­dania usg dokonuje się wyboru zmian w tarczycy do biopsji aspiracyjnej cienkoigłowej celowanej, którą monitoruje się obrazem usg.
Usg umożliwia wreszcie ocenę unaczynienia miąższu tarczycy i jej nieprawidłowych zmian morfologicznych za pomocą kolorowego dopiera i dopiera mocy.
Badanie usg jest naturalnym przedłużeniem badania palpacyjnego tarczycy, które z dużą dokładnością różnicuje morfologicznie wszystkie wyczuwalne w badaniu fizykalnym zmiany w miąższu gruczołu. Jest również badaniem z wyboru w obrazowaniu wszystkich, nieklinicznych zmian w tarczycy, w tym ognisk raka.
Nieprawidłowe zmiany w miąższu tarczycy są zróżnicowane pod względem morfologicz­nym w badaniach ultrasonograficznych. Niniejszy atlas ma na celu systematyczną prezentację nieprawidłowych zmian morfologicznych tarczycy w odniesieniu do poszczególnych sytuacji klinicznych i tyreologicznych jednostek chorobowych.
Jest dedykowany głównie gronu endokrynologów i diagnostów obrazowych zajmujących się diagnostyką i leczeniem chorób tarczycy.
Autorzy tego atlasu wyrażają nadzieję, że będzie on pomocny w codziennej pracy diagnostycz­nej, w edukacji ultrasonograficznej, w wątpliwościach i wszelakich rozterkach diagnostycznych.

Wiesław Jakubowski

Spis tres?ci
1. Przedmowa 12
2. Wste?p 13
3. Aparatura i technika badania 15
4. Pomiary w badaniach usg tarczycy 20
5. Anatomia ultrasonograficzna tarczycy 22
6. Echogenicznos?c? nieprawidłowych zmian morfologicznych w tarczycy 26
7. Wady wrodzone tarczycy 44
8. Wole mia?z?szowe tarczycy 47
9. Nadczynnos?c? tarczycy 49
10. Zmiany ogniskowe w mia?z?szu tarczycy 52
11. Wole guzkowe tarczycy 58
12. Zmiany zapalne tarczycy 62
13. Nowotwory tarczycy 72
14. Tarczyca po leczeniu operacyjnym 81
15. Tarczyca po leczeniu radiojodem 84
16. Zwapnienia w mia?z?szu tarczycy 87
17. Przerzuty nowotworowe do tarczycy 92
18. Kolorowy dopler w badaniach usg tarczycy 94
19. We?zły chłonne na szyi w chorobach tarczycy 99
20. Nowe ultrasonograficzne techniki w badaniach tarczycy 107
21. Biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy 124
22. Zalecane pis?miennictwo 128